USULLER

Türk müziğinin makamlardan sonra gelen en tipik özelliği usullerdir. Müzikteki ölçü (Mesur) ve ritim kavramlarının tümünü kapsayan usul terimi, Osmanlı –Türk müziğinde Aruzla birlikte oluşan ve gelişen bir olgudur. Her halükarda sözle ilişkilendirilebilecek bir kavramdır.

Usuller “Darp” adı verilen vuruşlarla icra edilirler. Gelenekte usul darpları, sağ ve sol ellerin sağ ve sol bacağa vurulmasıyla icra edilir. Darplar uzunluk kısalıklarına ve vuruluş biçimlerine göre isimler alırlar. Düm, tek, teke, tekâ, tâhek.... usullerde “Düzüm” veya “ika” adı verilen iç ritim öğeleri bulunur. Dolayısıyla 8 zamanlı bir usul farklı iki yapıda karşımıza çıkabilir.

Türk müziğinde usuller ölçü rakamına göre değil usulün adıyla anılırlar. Makamlar kadar geniş ve çeşitli karakterler taşıyan Türk müziği usulleri iki ana bölüme ayrılır:

a)Küçük usuller
b) Büyük usuller

Küçük usuller 2 süreli usulden 15 süreli usule kadar olan usullerdir. Büyük usuller de 16 zamandan 124 zamana kadar olan usullerdir. Zamanlarına göre Türk müziği usulleri

A) Küçük Usuller

2 zamanlı : Nim Sofyan
3 zamanlı: Semai
4 zamanlı : Sofyan
5 zamanlı : Türk Aksağı
6 zamanlı : Yürük Semai, Mürekkep Nim Sofyan
7 zamanlı : Devr-i Hindi, Devr-i Turan
8 zamanlı : Düyek, Müsemmen
9 zamanlı : Aksak, Avfer, Oynak, Raks Aksağı
10 zamanlı : Aksak Semai, Lenk Fahte, Ceng-i Harbi
11 zamanlı : Tek vuruş
12 zamanlı : Frenkçin, Nim Çember, İkiz aksak
13 zamanlı : Nim Evsat, Şarkı Devr-i Revanı, Bektaşi Devr-i Revanı
14 zamanlı : âyin Devr-i Revanı (Mevlevi Devr-i Revanı)
15 zamanlı: Raksan

B) Büyük Usuller:

16 zamanlı : Çifte Düyek, Fer’, Nim Berefşan, Nim Hafif
18 zamanlı :Türki Darb, Nim Devir
20 zamanlı : Fahte
21 zamanlı : Durak Evferi
22 zamanlı : Hezeç
24 zamanlı : Çenber, Nim Sakil
26 zamanlı : Evsat, Beste Devr-i Revanı
28 zamanlı : Frengi Fer, Devr-i Kebir, Remel
32 zamanlı : Muhammes, Hafif Berefşan
38 zamanlı : Darb-ı Hüner
48 zamanlı : Sakil
60 zamanlı : Nim Zencir
64 zamanlı : Havi
88 zamanlı : Darb-ı Fetih
120 zamanlı : Zencir
124 zamanlı : Çehar