KLASİK TÜRK MÜZİĞİ

MAKAMLAR

MAKAM

Türk sanat müziğinin teorisi İç Asya’dan başlayarak tüm Akdeniz havzasında yaygın olan Makam müziği kapsamında ele alınabilir.. Türk müziği makam esasına dayanan tek sesli (Monofonic/Monodic) bir müziktir. Türk makamları çevre kültürlerde kullanılan makam geleneklerine benzemekle birlikte kendine özgü kullanım ve tavır özellikleri içerir. Beli aralık düzenlerine göre teşkil edilmiş olan müzik dizilerinin kalıplaşmış ezgi dolaşım (seyir) tiplerine göre kullanılmasından doğan kurallar bütününe “makam” adı verilmektedir. Makamların oluşum ve kullanım biçimleri dönemlere ve teorisyenlere göre değişimler göstermiştir. Türk müziği teorisinin temelini oluşturan makam kavramı klasik Türk müziğinde farklı yerel halk müziğinde farklı anlamlar içerir. Dolayısıyla uygulamada da belirgin farklılıkları vardır.

MAKAMLAR

Türk müziğinde kullanılan makamların sayısı  dört yüzü aşmıştır. Ancak günümüzde bunların büyük bir çoğunluğu kullanılmamaktadır. Makamlar konusunda birbirinden farklı pek çok sistem anlayışı bulunmaktadır. Arel-Ezgi-Uzdilek sistemi, Karadeniz Sistemi, Gürmeriç Sistemi bunların başlıcalarıdır. Biz makam tasnifleri ve adlarını bu sistemlerin birbirleriyle olan farklarını gündeme getirmeden –bugün için uygulamada en benimsenen biçimiyle- yalnızca adlarıyla vereceğiz. Makamlar üç ana bölümde ele alınmaktadır:  Basit Makamlar, Şed (Transposition) Makamlar, Birleşik Makamlar.

Basit Makamlar: Çargah, Buselik, Basit Şehnaz, Beyati Basit İsfahan, Hicaz, Humayun, Uzzal,Zirgüleli Hicaz, Hüseyni,Muhayyer, Gülizar, Neva, Tahir, Karciğar, Basit Süznak.

Şed  ve Birleşik Makamlar:  Şed makamlar konusu hala tartışmalı olduğundan ve bir çok teorisyen bunların da birleşik makam karakteri gösterdiğini söylediğinden biz burada şed makam adlarıyla birleşik makam adlarını birlikte vereceğiz: Mahur, Acem Aşran, Nihavend, Ruhnüvaz, Sultan-ı Yegah, Kürdili Hicazkar, Aşkefza, Ferahnüma, Zirgüleli Süznak, Hicazkar, Evcara, Suz-i Dil, Şedd-i Araban, Reng-i dil, Nişabur, Segah, Segah Maye, üstear, Hüzzam, Vech-i Arazbar, İsfahan, İfahanek, Beyati Araban, Acem, Acem Kürdi, Hisar, Hisar Buselik, Şehnaz, Arazbar, Saba, Dügah, Kûçek, Sipihr, Gerdaniye, Muhayyer Sümbüle, Dügah Maye, Sultan-i Irak, Nişaburek,, Nikriz, Neveser, Pesendide,Güldeste, Tarz-ı Nevin, Nihavend-i Kebir, Zavil, Pençgah, Pençgah-ı asıl, Pençgah-ı Asıl, Sûz-i Dilara, Büzürk, Sazkar, Rehavi, Şevk-i Dil, Irak, Eviç, Bestenigâr, Beste-İsfahan, Rahat’ül-Ervah, Dilkeş-Haveran, rûy-ı Irak, Revnak-Nüma, Hüzzam-ı Cedid, Ferahnak, Şevk-u Tarab, Şevk-Aver, Tarz-ı Cedid, Hüseyni Aşiran, Buselik Aşiran, Aşiran Zemzeme, Nühüft, Can-Feza, Saba Aşiran, Rahat Feza (Hicaz Aşiran-Hicaz-ı Muhalif), Zirefkend, Ferahfeza, Dilkeşide, Lalegül, Sultan-ı Segah, Şeref-Nüma, Şive- Nüma, Yegah, Acemli Yegah, Anber-efşan, Bahr-i Nazik, Çargah Gerdaniye, Cihar-Agazin, Dügah-ı Hicaz, Uşak Huzi, Evc Huzi, Evc-Isfahan, Evic-Muhalif, Hicazi Uşşa, Hicaz Zemzeme, Selmek, Bezm-i Tarab, Eviç-Nihavendi, Eviç-Maye, Hicaz-Irak, Şehnaz-Haveran, Aşiran Maye, Gülzar, Hicazeyn, Huzi-Aşiran, Bend-i Aşiran, Dil-Ruba.