Tulumlu Üflemeliler

ÇALGILAR

TULUMLU ÜFLEMELİLER

Bagpipe (Gayda)'nın kökeni, Mezopotamya antik çağ uygarlıklarının medeniyetine kadar gitmektedir. Anadolu'da bulunan Hititlerin bir lavhasında Gayda'ya benzeyen bir çalgıyı gösteren heykel görülmektedir. İskoç gaydasının atası olan gayda-tulum benzeri nefesli sazların Romalılar tarafından Anadolu veya Trakya üzerinden Mezopotamya'dan Avrupa'ya getirilmiş olduğu bilinmektedir. Gayda türü çeşitli çalgılar, Ortadoğu, Kafkas, Anadolu, Avrupa, ve Kuzey Afrika'da yüzyıllardır icra edilmektedir. Kuzey Anadolu'da çalınan çalgıya ise Tulum denmektedir.

a) Tulum
b) Gayda

a) Tulum

Çoğunlukla Doğu Karadeniz′de (Rize, Artvin, Bayburt, Gümüşhane) karşımıza çıkan bir sazdır. Tulum, zurna diye de bilinir. Tulum, deriden çıkartılarak yapılır. Kollarından birine 5 delikli çifte takılır. Derinin ayak tarafı da tahta boru ile kapatılır ki buna lülük adı verilir. Sanatçı buradan tulumun içine hava depo eder. Tuluma raptedilen çiftenin
her iki kamışında da 5′er delik vardır. Bunlar aynı sestir(unisondur). Ancak tulum çalmaya başladığında çift sesli bir müzik duyulur.

b) Gayda

Trakya bölgesinde yaygın bir halk sazıdır. Bu sazda çifte kamış yerine ağaçtan yapılma tek borulu bir sipsi (düdük) bulunur. Ayrıca gayda’da uzunca bir dem borusu vardır.