Şehrud

ÇALGILAR

ŞEHRUD

Organolojinin «kısa saplı lavtalar» arasında incelediği çalgılardandır. Şehrud teriminin kökeni Farsça şâh-i rûd’dur ve “büyük rûd” anlamına gelir. Fârâbî’nin (öl. 950) Kitâbü’l-Musiki başlıklı eserindeki şâhrûd çiziminden, tanımlanmak istenen çalgının yapısal özelliklerini anlamak çok güçtür. Şu kadarını belirtmek gerek ki, bu eski şâhrûd, birkaç asır sonraya ait İran minyatürlerinde sık sık karşılaştığımız büyük ud biçimindeki şehruddan tamamen farklıdır. Öyle anlaşılıyor ki, eski bir çalgı adı, zamanla yeni ve farklı bir çalgıya ad olmuş. İran ve Osmanlı minyatürlerinde en çok betimlenmiş çalgılardan biri olan şehrud, genellikle aşırı büyük çizilmiştir. Bu bakımdan minyatürlerin gerçekçi olmadığı açıktır. Bazı minyatürlerdeki ud benzeri çalgının ise ud mu, şehrud mu olduğunu söylemek güçtür.

İran ve Osmanlı şehrudları arasında, yapı bakımından önemli bir fark görülmüyor. Ama minyatürlerden, İran’da sapı aşağıya doğru eğilerek, Osmanlılarda ise tersine, yukarı kaldırılarak çalındığı anlaşılıyor.