Ney

ÇALGILAR

NEY VEYA NAY

Klasik Türk müziğinin başlıca üflemeli çalgısı. Terimin kökeni, “kamış” anlamındaki Farsça nây sözcüğüdür. Çalgının yedi perde deliğinden altısı önde, biri arkadadır. Çalgının üflenen ucunda genellikle manda boynuzundan tornada yapılan bir başpare takılır. Kamışın her iki ucuna, çatlamaması için genellikle gümüşten birer parazvane geçirilir. En pest seslere “dem sesleri” denir. Klasik Türk müziğine özgü ara sesler, bazı deliklerin yarım veya çeyrek açılmasıyla elde edilir. Başın hafifçe eğilmesiyle bulunan perdeler de vardır.

Kudüm ile birlikte Mevlevî müziğinin iki ana çalgısını oluşturan ney, çok eski dönemlerden beri dindışı müzikte de çok yaygın olarak kullanılmaktadır. Değişik boylarda neyler yapılmış ve bunlara, pestten tize doğru bolahenk, davut, şah, mansur, kızneyi, müstahsen, sipürde gibi özel adlar verilmiştir. Bu adlar, klasik Türk müziğinde akort (ahenk) adları olarak da kullanılır. On iki boy neyden yedisinin temel sesi ana (natürel) sesler, beşininki ise ise ara seslerdir. Temel sesi bir ara ses olan neylerin adı mabeyn’dir. Bolahenk ve davut gibi çok uzun boylu neylerin yarısı kadar olan ve bir sekizli daha tiz ses veren küçüklerine genel olarak nısfiye denir.